GBP als enige tegen fuseren met Beemster

Alleen Gemeentebelangen Purmerend adviseerde afgelopen commissievergadering niet om in te stemmen met het voorstel om te fuseren met de gemeente Beemster. Slecht voor de democratie, slecht voor de financiële positie van inwoners en slecht voor het gevoel dat de gemeente dichtbij mensen staat.

Al enige tijd werken de gemeenten Purmerend en Beemster ambtelijk samen. Dit vanwege het decentraliseren van onder meer de jeugdzorg. Kleine gemeenten hadden niet genoeg expertise op dit gebied. Dat is waarom Purmerend en Beemster nu al zo nauw samenwerken. Maar fuseren omdat er landelijk slechte wetgeving is gemaakt, is geen beginpunt om een fusie te starten. En juist daarom verzet Gemeentebelangen zich tegen de verregaande decentralisering van landelijke overheidstaken en de daarop volgende willekeur tussen gemeenten. We pakken het probleem aan en kiezen niet voor symptoombestrijding.

De fusie heeft ook nadelige gevolgen voor de portemonnee van veel inwoners van de nieuwe, samengevoegde gemeente. Zo gaan de lasten voor huurders in de Beemster fors omhoog – al is dit ze natuurlijk nog niet verteld. Eerst is besloten tot fusie, de inhoudelijke gevolgen worden gek genoeg pas later gesproken. Dat de inhoudelijke gevolgen niet volledig zijn vastgesteld bij het besluit tot fusie, vindt Gemeentebelangen al vreemd.

Fusies zijn slecht voor de democratie

Daarnaast blijken fusies slecht te zijn voor de stand van de democratie. Uit onderzoek blijkt dat de opkomstpercentages bij verkiezingen afnemen als gemeenten fuseren, en bovendien is het Stadhuis voor veel inwoners ineens een stuk verder weg. Net zoals mensen nauwelijks in het provinciehuis of de Tweede Kamer te vinden zijn tenzij ze in de buurt wonen, zullen Beemsterlingen ook minder te vinden zijn op het Stadhuis in Purmerend dan op het gemeentehuis in de Beemster. Daarnaast is een fusie ook een voorbode om voorzieningen verder te gaan centraliseren op één locatie. Slecht voor de Beemster, omdat de kleinere gemeenten in dat geval waarschijnlijk voorzieningen moet afstaan aan Purmerend.

Daarnaast is er ook het probleem dat de verhoudingen in de nieuwe gemeenteraad behoorlijk scheef zullen zijn. Waar de gemeenteraad van Beemster eerst volledig uit Beemsterlingen bestond, zal de nieuwe gemeenteraad met 37 zetels vooral uit Purmerenders bestaan. Terwijl nu de focus nog kan liggen op de belangen van de Beemster, zal dit na verschillende jaren wegebben. Van de 37 zetels zijn er, naar rato van het aantal inwoners van de beide gemeenten, wellicht twee of drie voor de Beemster. De overige 34 zetels zullen ingenomen worden door Purmerenders en daarbij lid zijn van landelijke of lokale Purmerendse partijen. De vraag is ook hoe partijen hiermee om zullen gaan, maar in ieder geval is de invloed van de Purmerendse kiezer zo’n acht keer groter dan die van de kiezer uit de Beemster.

Nadelen van fuseren niet besproken

Helaas worden de nadelen van fusies nooit besproken. In plaats daarvan moet de fusie een ‘feestje’ zijn en komen metaforen met trouwerijen ook voor. Er wordt niet aan inwoners gevraagd of zij willen fuseren, maar er wordt gevraagd ‘welke waarden de stad heeft’. Er wordt niet aan inwoners verteld dat de lokale lasten fors kunnen stijgen en mensen minder geneigd zijn te gaan stemmen bij gefuseerde gemeenten, maar er wordt verteld dat ‘het een mooie samenwerking wordt’. Een bijzonder populistische en niet-inhoudelijke manier van doen.

Het is bijzonder om te zien dat volksvertegenwoordigers en bestuurders geen vragen kunnen of willen beantwoorden over bovenstaande nadelen en het beantwoorden met ‘daar ga ik niet op in’ of met pro-fusie populistisch geroeptoeter. Want die nadelen zijn er zeker: of het nu gaat om lagere verkiezingsopkomst, forse belastingverhogingen voor huurders in de Beemster of een Stadhuis dat verder weg is.

In een gemeente als Amsterdam zijn er, vanwege verschillende nadelen aan deze grote gemeente, stadsdeelraden om de contacten met de buurt te kunnen behouden. Dorpsraden zijn noodzakelijk om de belangen van kleinere dorpen in een grote gemeente niet te vergeten. En vaak genoeg gaat het bij dergelijke raden mis, omdat ze niet serieus worden genomen en geen serieus invloed krijgen.

Gemeentebelangen pleit daarom ook voor een referendum over fuseren met de Beemster. Zo kunnen politiek en inwoners álle argumenten – en niet alleen mogelijke voordelen – afwegen en een besluit nemen. Het is immers een besluit dat op alle gebieden van de gemeente wijzigingen met zich meebrengt. Zo’n enorm besluit nemen zonder te weten of inwoners dit wel zien zitten, is geen goed besluit.

Kleinschalige gemeenten

Gemeentebelangen is dan ook voorstander van kleine gemeenten, die zich focussen op de kerntaken van de gemeenschap. Dit kan zijn het bouwen van woningen en het aanleggen van een park, maar ook zorg dragen dat er een levendige gemeenschap is. Hoe kleiner een gemeente is, hoe beter de gemeente daartoe uitgerust is. Complexe taken als jeugdzorg horen niet thuis in het takenpakket van de gemeente. Daar is meer expertise voor nodig dan lokaal in huis kan zijn en leidt tot (grote) verschillen tussen gemeenten.

Laten we hopen dat in de toekomst de gemeenten minder niet-essentiële taken krijgt en zich kan focussen op de kerntaken. Dat zorgt ervoor dat gemeenten kleiner kunnen worden. Geen metropolen van honderdduizenden inwoners, maar kleinschalige gemeenschappen met aandacht voor elkaar.

Meer weten? Neem contact op met ons of lees meer over onze standpunten over democratie.
* 19 september 2019: ‘Zonder referendum geen fusie’

Lees meer recente berichten: